فتوسل برق چیست؟

فتوسل چیست؟

فتوسل‌ها یک نوع مقاومت وابسته به نور محسوب می‌شوند که در صورت برخورد شعاع‌های نوری با صفحه حساس به نور آنها از خود ولتاژ تولید می‌کنند. از این ولتاژ تولید شده می‌توان رله‌ای را به کار انداخت که موجب قطع یا وصل شدن جریان الکتریکی در مدار می‌شود. فتوسل معمولاً در مراکز برق نصب می‌شود و یک تقویت کننده نیز همراه خود دارد که این تقویت کننده تغییرات جریان در اثر تابش نور را تقویت و موجب به کار افتادن رله می‌شود. این سنسور نوری دارای دو پایه نگهدارنده می‌باشد. فتوسل‌ برق و سنسورهای حرکتی ابزارهای الکترونیکی هستند که شما می‌توانید برای کنترل نورپردازی و روشنایی فضای داخلی و خارجی ساختمانتان از آنها استفاده کنید. شاید این سوال فتوسل چیست در ذهن شما هم ایجاد شده باشد پس برای دریافت پاسخ و آشنایی بیشتر با این محصول در ادامه همراه ما باشید.

نحوه کار فتوسل برق چگونه است؟

طرز کار فتوسل برق به این صورت است که این وسیله در طول روز به دلیل وجود نور زیاد مقاومت به مراتب کمی دارد و ولتاژی را تولید می‌کند و همین ولتاژ تولید شده به رله فرمان قطع مدار روشنایی محیط مورد استفاده را می‌دهد. کم کم با تاریک شدن هوا چون نور خورشید دیگر وجود ندارد مقاومت فتوسل زیاد می‌شود و ولتاژی تولید نمی‌کند. در این صورت هیچ جریانی به رله نمی‌رسد، در نتیجه نور لامپ‌های محیط قطعی نمی‌شود و روشنایی فضا را فراهم می‌سازند. یک نکته بسیار مهم که هنگام استفاده از فتوسل باید به آن دقت شود تمیز بودن سطح بیرونی آن یعنی سطحی که به نور حساس است، می‌باشد تا این صفحه بصورت کامل در معرض نور خورشید قرار بگیرد زیرا نحوه کار آن بدین صورت است که در نور کم مقاومت بیشتر از زمانی می‌شود که نور زیادی به سطح آن می‌تابد. همچنین لازم است برای تقویت جریان، از یک ترانزیستور نیز استفاده شود زیرا فتوسل به تنهایی نمی‌تواند جریان مورد نیاز رله را تامین کند.

کاربردهای فتوسل چیست؟

1_ کاربرد فتوسل در ساختمان‌های مسکونی و محیط‌های شهری:

از فتوسل معمولاً برای روشن و خاموش کردن لامپ‌های منازل، خیابان‌ها، باغ‌های بزرگ، حیاط ویلاها و… به صورت اتوماتیک استفاده می‌شود. همین مسئله موجب کاهش ملاحظه مصرف برق و صرفه جویی در مصرف انرژی می‌شود. همچنین با خرید انواع فتوسل برق دیگر نیازی به خرید کلیدهای برق ندارید و هزینه‌های اجرای سیستم برق ساختمان را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهید.

2_ کاربرد فتوسل برق در سلول‌های خورشیدی:

این روزها می‌توان با استفاده از فتوسل نور تابیده شده از خورشید را به برق تبدیل کرد و از این برق به عنوان یک منبع تولید انرژی الکتریکی پاک استفاده کرد. کاربرد فتوسل در سیستم‌های برق خورشیدی زمانی اهمیت پیدا می‌کند که هوا تاریک می‌شود و نور خورشید تابیده نمی‌شود. در این زمان فتوسل به صورت خودکار جریان برق خورشیدی را از مدار خارج می‌کند و برق شهری را به مدار متصل می‌کند.

3_ کاربرد فتوسل در لنز دوربین عکاسی:

از دیگر کاربردهای فتوسل استفاده از آن در لنز دوربین‌های عکاسی است تا زمانی که شرایط نوری فضا تغییر می‌کند، دوربین عکاسی بتواند به حالت‌های مختلف تغییر کند و عکسی مناسب و با کیفیت از سوژه بگیرد.

4_ کاربرد فتوسل در سنسورهای تشخیص دود:

با استفاده از فتوسل می‌توانیم یک مدار حساس به دود بسازیم که کاربردهای بسیاری دارد. این روزها شرکت‌های زیادی انواع مختلفی از سنسورهای حساس به دود را تولید می‌کنند و استفاده از این سنسور نسبت به گذشته خیلی متداول شده است.

4_ کاربرد فتوسل در ماشین:

کاربرد فتوسل در ماشین بدین صورت است که چراغ‌های ماشین در صورت تاریک شدن هوا و کمبود نور، روشن شده و وقتی نور زیاد باشد به صورت اتوماتیک خاموش می‌شوند. به روشن و خاموش شدن چراغ‌های ماشین به صورت اتوماتیک، آن اتولایت یا نور خودکار گفته می‌شود که این روش این روزها در کشورهای پیشرفته بسیار رواج دارد. از جمله مزایای استفاده از این روش در ساخت چراغ ماشین، می‌توان به کاهش چشمگیر تصادفات، عدم تخلیه باتری ماشین، کنترل خودکار چراغ، عدم نیاز به مدام روشن یا خاموش کردن چراغ و راحتی راننده و… اشاره کرد.

انواع سیم کشی فتوسل برق:

سیم کشی فتوسل‌ها به صورت سه سیم یا چهار سیم انجام می‌شود و نحوه نصب فتوسل دقیقاً به صورت کلید تک پل است با این تفاوت که یک سیم نول هم به دستگاه می‌دهیم. برای سیم کشی فتوسل‌ها روش‌های بسیار زیادی وجود دارد که هر کدام از این روش‌ها برای هدف خاصی انجام می‌شود.

نحوه درست نصب انواع فتوسل:

1_ فتوسل چهار سیم:

در این فتوسل‌ها اصولاً دو رنگ سیم شبیه به هم که معمولاً سفید هستند وجود دارد. به جز این سیم‌ها دو سیم دیگر نیز به رنگ مشکی و قرمز در این محصولات وجود دارد. سیم مشکی به صورت مستقیم به سیم فاز وصل می‌شود در حالی که سیم قرمز به یک سر لامپ وصل می‌گردد از طرف دیگر سیم اولی که به فتوسل متصل است را نیز از سمت دیگر به لامپ وصل می‌کنیم.

2_ فتوسل سه سیمه:

فتوسل سه سیمه از سه سیم به رنگهای سفید، مشکی و قرمز تشکیل می‌شود که سیم مشکی آن برای اتصال به فاز ورودی مدار، سیم سفید برای اتصال به نول و در آخر سیم قرمز نیز خروجی فاز دستگاه فتوسل بوده و به مدار متصل می‌شود.

نکات مهم نصب صحیح فتوسل برق:

برای نصب درست و اصولی فتوسل‌ها لازم است چند نکته رعایت شود. برای مثال باید دقت کنید فتوسل را در محل این است کنید که در شب به آن قسمت هیج نوری تابیده نشود. نکته دوم این است که پیش از انجام نصب فتوسل‌ها باید دقت کنید که جریان نوشته شده بر روی فتوسل چیست و چه قدر نور لازم دارد. همچنین لازم است توجه داشته باشید زمانی که فتوسل وصل است به هیچ عنوان به برد الکترونیکی داخل آن نباید دست زد چون برق شهری با ولتاژ ۲۲۰ ولت در این قسمت جریان دارد و دست زدن به آن با خطر برق گرفتگی همراه است. بعد از تمام شدن کار برای امتحان درست کار کردن آن لازم است که یک پارچه را روی آن بیندازید و و در صورتی که لامپ پس از ۳۰ ثانیه روشن شد یعنی روش نصب فتوسل به درستی انجام شده است در غیر این صورت لازم است تا یکبار دیگر نقشه مدار فتوسل و همچنین نحوه بستن آن را نیز بررسی نمایید.

مدار سیم کشی فتوسل و روش تقویت جریان رله فتوسل توسط کنتاکتور:

روش سیم کشی فتوسل‌ها دقیقاً مشابه کلیدهای تک پل است و تنها تفاوتی که در این سیم کشی وجود دارد اضافه کردن یک سیم نول به دستگاه می‌باشد زیرا فتوسل‌ها به تنهایی یک دستگاه محسوب می‌شوند به همین جهت هر وسیله الکتریکی به یک سیم نول و یک سیم فاز نیاز دارد. برای درست انجام دادن سیم کشی فتوسل‌ها باید نکاتی را مد نظر داشته باشید مثلا لازم است بدانید در زمان سیم کشی آنها حداکثر جریان مجاز فتوسل را در نظر داشته باشید یا در مکان‌هایی که از تعداد لامپ‌های زیادی استفاده کرده‌اند فتوسل‌ها به طور معمول نمی‌توانند همه جریان مورد نیاز این لامپ‌ها را تامین کنند. به همین جهت استفاده از یک کنتاکتور برای تقویت جریان رله فتوسل بسیار ضروری است. در این حالت فتوسل به کنتاکتور فرمان می‌دهد و کنتاکتور به صورت اتوماتیک لامپ‌ها را خاموش یا روشن می‌کند.

روش سیم کشی کلیدهای گردان یا سلکتوری کاستوم اتوماتیک برای فتوسل‌ها کاملاً مشابه با روش سیم کشی فتوسل انجام می‌گردد. این کلیدها نیز با هدف قطع یا وصل کردن مکانیکی جریان برق مورد استفاده قرار می‌گیرند و تقریباً به صورت نیمه مستقل دستی فعالیت می‌کنند. به همین دلیل انجام بخشی از کارها مستقیم به صورت دستی بوده و بخش دیگر آن به صورت اتوماتیک انجام می‌شود. این کلیدها تنها زمانی به صورت اتوماتیک فعالیت می‌کنند که اپراتور در وصل یا قطع کردن جریان تاخیر داشته باشد. از کلیدهای سلکتوری کاستوم یا گردان برای قطع و وصل کردن مدارها، منابع تغذیه، موتورهای ستاره_مثلث، آمپرمتر و غیره استفاده می‌شود. این کلیدها در طرح‌ها و رنگ‌های مختلفی طراحی و ساخته می‌شوند که می‌توان بنا به سلیقه خود از هر کدام از آنها استفاده کرد. نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشت این است که لازم است با ظرفیت آمپر متناسب با محل نصب فتوسل‌ها کلیدهای سلکتوری کاستوم را انتخاب کنید و پس از آن اقدام به نصب این کلیدها بر روی فتوسل‌های مورد نظر خود کنید.

انواع فتوسل برق:

1_ فتوسل نوری:

این مدل فتوسل معمولی‌ترین نوع این دستگاه می‌باشد. از نوع نوری برای روشن یا خاموش کردن وسیله‌ی روشنایی به صورت اتوماتیک و بر اساس مقدار تابش نور خورشید استفاده می‌شود. فتوسل نوری می‌تواند میزان درخشندگی نور خورشید را تشخیص دهد و هر زمان که نور خورشید کم باشد، فتوسل نوری به وصل کننده مدار روشنایی دستور وصل شدن می‌دهد و وسیله روشنایی را روشن می‌کند.

2_ فتوسل نجومی:

این مدل فتوسل نیازی به مشاهده نور خورشید ندارد و به کمک یک برد الکترونیکی می‌تواند میزان تابش نور خورشید را با دقت بسیار مناسب اندازه گیری کند. بعضی از انواع این فتوسل‌ها می‌توانند تنظیم هم شوند یا برنامه‌ریزی خاصی داشته باشند که این ویژگی برای صرفه جویی در مصرف انرژی و برق بسیار کاربردی می‌باشد.

3_ فتوسل تایمردار:

این مدل فتوسل ساختمانی کاملاً متفاوت با دو نوع قبلی است. عملکرد فتوسل تایمردار زمانی است که فرد برای آن تعیین می‌کند. برخلاف دو مدل قبلی این فتوسل چندان وابستگی به نور محیط ندارد و فرد بر حسب نیاز می‌تواند این فتوسل را برای مدت معینی که وابستگی به نور محیط نداشته باشد تنظیم کند.

4_ فتوسل ساعتی:

این مدل فتوسل علاوه بر سیستم‌های روشنایی، برای قطع یا وصل کردن هر سیستم دیگری نیز کاربرد دارد. کاربرد این نوع فتوسل بیشتر در کارخانه‌ها و شرکت‌های بسیار بزرگ است. از ویژگی‌های مهم این نوع دستگاه قابلیت برنامه ریزی برای دوره‌های مشخص یک روزه، یک هفته و یا حتی ۳۰ روزه است و هر کدام از این دوره‌ها ممکن است تعداد قطع و وصل مشخصی داشته باشند. در مدل‌های پیشرفته‌تر و پیچیده‌تر این دستگاه امکان اینکه در طول یک ماه، هر روز تعداد فرمان‌های مشخصی که براساس آن تنظیم شده است صادر شود نیز وجود دارد.

5_ فتوسل لیزری:

این مدل فتوسل به کمک نور لیزر فرمان قطع یا وصل شدن را صادر می‌کند. نحوه کار آن بدین صورت است که یک منبع لیزر مسیر از قبل مشخص شده‌ای را روشن می‌کند و وقتی که این مسیر به هر دلیلی قطع شود دستوری مشخص و صرف فتوسل لیزری صادر می‌شود. این دستور ممکن است دستور روشن شدن یک منبع روشنایی، به کار افتادن یک تلفن‌ هوشمند یا به صدا درآمدن یک آژیر و غیره باشد. فتوسل‌های لیزری بنا به دقت، قدرت و سرعت عمل آنها، مدل‌های متنوع و پیچیده دارند. این فتوسل‌ها کاربرد بسیار خاصی دارند و معمولاً در مکان‌های بسیار حساس صنعتی یا نظامی استفاده می‌شوند.

یک فتوسل برق توانایی روشن و خاموش کردن چند لامپ را دارد؟

برای دانستن این موضوع اول باید در مورد توان لامپ‌ها و آمپر جریان برق اطلاعات داشته باشیم. مهم‌ترین اطلاعاتی که از هر مدل لامپ اعم از لامپ‌های رشته‌ای، LED، کم مصرف و… باید بدانیم توان مصرفی یا تلف شده‌ لامپ است. این کار را می‌توان با تقسیم عدد توان لامپ به ۲۲۰ ولت انجام داد. در این صورت به مقدار آمپر جریانی که لامپ از شبکه می‌کشد می‌توان دست پیدا کرد. پس از آن لازم است بدانید که فتوسل‌ها، بیشتر یک شکل و یک اندازه هستند و آمپر خروجی آنها تنها از طریق مطالعه کاتالوگ یا از روی اطلاعات درج شده روی جعبه قابل تشخیص است. اکنون با مقایسه این عددها می‌توان محاسبه کرد که هر سنسور فتوسل توان مدیریت چند لامپ مدار را دارد. به طور مثال در شرایط ایده آل، یعنی تمام تجهیزات مدار دارای بالاترین کیفیت خود بوده و دمای محیط نیز ۲۴ درجه سانتیگراد باشد، یک فتوسل با جریان ۶ آمپر، ۱۳ عدد لامپ ۱۰۰ وات را می‌تواند خاموش یا روشن کند. از آنجا که این شرایط معمولاً مهیا نمی‌شود بنابراین، لازم است برای تجسم شرایط واقعی ۳۰ درصد از مقدار محاسبه شده را کم کنیم. اگر مثال بالا را در شرایط واقعی انجام دهیم یک فتوسل ۶ آمپر می‌تواند نه لامپ ۱۰۰ وات را روشن یا خاموش کند.