آشنایی با تابلوهای برق

آشنایی با تابلوهای برق:

امروزه تابلوهاي برق یکی از عناصر اصلی واحدهاي صنعتی و مسکونی محسوب می شوند. تابلو برق عبارت است از محفظه اي معموال بسته که تجهیزات الکترونیکی، اتوماسیون یا برق صنعتی می تواند در آن نصب شود. وظایف انواع تابلوها عبارتند از کنترل دستی یا اتوماتیک یک فرایند صنعتی، توزیع برق بین تجهیزات و اصلاح ضریب توان. بحث ما در اینجا مربوط به تابلوهاي فشار ضعیف یا همان تابلوهاي LV است. چند دسته بندي مختلف می توان براي انواع تابلو هاي برق پیشنهاد کرد. این مقاله به منظور آشنایی با تابلو های برق تهیه شده است.

دسته بندي اول بر اساس نوع عملکرد تابلو است که این دسته بندي به صورت زیر است:

1 .تابلوهایی که براي کنترل یک پروسه صنعتی استفاده می شوند که معموال شامل PLC ها نیز هستند.
2 .تابلوهایی که فقط جهت کنترل موتورهاي AC یا DC استفاده می شوند که معموال شامل درایوها،مدارهاي
فرمان کنتاکتوري، STRATER SOFT ها یا مدارهاي راه اندازي موتور به صورت ستاره مثلث نیز می شوند .
3 .تابلوهاي توزیع که جهت توزیع برق و در واقع توزیع جریان بین تجهیزات مختلف صنعتی استفاده می شوند.
4 .تابلوهاي اصالح ضریب قدرت که به تابلوهاي بانک خازنی معروف هستند.
البته ممکن است چند مورد از موارد باال در یک مجموعه تابلو کنار هم قرار بگیرند.

آشنایی با تابلوهای برق

دسته بندي دوم را می توان بر اساس محل نصب تابلو مشخص کرد که عبارتند از:

1 .تابلوهاي داخلی ( indoor :(این تابلوها در فضاي بسته مثل داخل کارگاه یا ساختمان مسکونی نصب می شوند.
2 .تابلوهاي خارجی ( outdoor :(که در فضاي باز نصب می شود.

دسته بندي سوم بر اساس ایستایی تابلو است که این دسته بندي به این صورت است:

1 .تابلوي ایستاده (standing self :(خود ایستا روي پایه هاي خود .
2 .تابلوهاي دیواري (mounted wall :(بر روي دیوار به صورت توکار یا روي کار.

دسته بندي سوم را می توان بر اساس ساختمان و شکل ظاهري تابلوها مشخص کرد:

1 .تابلوهاي Enclosed Metal : به صورت محفظه تمام بسته هستند که تجهیزات در آن نصب می شوند و به دونوع زیر تقسیم می شود:
a clad metal :در این تابلو محفظه هاي مختلف کلید،باس بار،سر کابل و LV از هم جدا شده اند.
b )Type Compartment: در این نوع تابلو ها محفظه هاي مختلف از هم جدا نیستند.
تابلوهاي کشویی :سرویس راحت تر این تابلو ها و ایمنی باالتر آنها باعث شده در صنعت برق به صورت گسترده مورد استفاده
قرار بگیرند.این تابلو ها معموال به دو صورت MCC( ابلوي کنترل موتور( و تابلوي مرکز قدرت که تغذیه کننده تابلوي هاي
MCC هستند ساخته می شوند.

شناخت تجهیزات به کار رفته در تابلوهای برق:

در تابلوهاي برق فشار ضعیف یک سري تجهیزات معمول مورد استفاده قرار می گیرند که آشنایی با آنها از ملزومات یکمتخصص تابلوهاي برق است.

این تجهیزات عبارتند از:

کنتاکتور:

وسیله الکترومکانیکی جهت قطع و وصل کردن سه فاز.

کنتاکتور الکترونیکیSSR:

این وسیله در واقع یک کنتاکتور الکترونیکی است که در آن از قطعاتی مثل تریستور یا تریاك
براي قطع و وصل جریان تک فاز یا سه فاز استفاده می شود.این قطعه به دلیل سرعت باال و کنترل
راحت تر جایگزین مناسبی براي کنتاکتورها می باشد.

ترانس CT:

کاهش دهنده جریان فازها براي مقاصدي چون اندازه گیري جریان توسط آمپر متر یا نمونه جریان براي رگوالتور خازنی.

کلید اتوماتیک MCCB:

کلید اتوماتیک mccb که داراي دو مدار حفاظت حرارتی و حفاظت مغناطیسی در خود است.این کلید معموال به عنوان کلید اصلی در تابلوهاي برق استفاده می شود و بیشتر در جریانهاي باالي 100آمپر ساخته می شود.

آشنایی با تابلوهای برق

کلید اتوماتیک MCB:

کلید اتوماتیک mcb که داراي دو مدار حفاظت حرارتی و حفاظت مغناطیسی در خود است.این کلید معموال به عنوان کلیدفرعی در تابلوهاي برق استفاده می شود و بیشتر در جریانهاي زیر 100 آمپر ساخته می شود.

کلید هاي نشتی جریان:

این کلید در دو نوع تک فاز و سه فاز ساخته می شود و وظیفه آن حفاظت مدار در برابر جریان هاي نشتی مانند اتصال فاز به بدنه است.

کلید هاي MPCB:

این کلید مانند کلیدهاي mccb بوده منتها مخصوص حفاظت موتورهاي سه فاز است. این المان جایگزین مناسبی براي بی متال و در بعضی از مدلها جایگزین کنتاکتور است.

فیوزها:

فیوز وسیله اي براي حفاظت مدار در برابر اتصال کوتاه است. فیوز انواع مختلف دارد که می توان به فیوزهاي کاردي،فشنگی و HRC اشاره کرد.

کلید فیوز:

این وسیله در واقع هم کلید هست و هم فیوز.در داخل آن فیوزهاي کاردي نصب میشود.

بی متال:

جهت حفاظت موتور سه فاز در برابر اضافه بار استفاده می شود.

کلید ولتمتر:

با اتصال این کلید به ولتمتر می توان ولتاژهاي مختلف خط و فاز را در سه فاز با تغییر سلکتور آن اندازه گیري کرد.

انواع کلید هاي گردان:

کلید هاي گردان جهت قطع و وصل سه فاز،چپ گرد و راستگرد موتور به صورت دستی و یا ستاره و مثلث کردن موتور استفاده می شوند.

ریل:

ریل جهت نصب قطعات تابلو روي سینی تابلو استفاده می شود.

ترمینال:

ارتباط تابلو با تجهیزات بیرون تابلو از طریق ترمینالها صورت می گیرد.

گلند:

حفاظت کننده کابل در هنگام ورود به تابلو یا خروج از تابلو است.

شینه باس بار:

براي توزیع فاز در تابلو هاي برق از شینه استفاده می شود.

شینه ارت و نول:

براي توزیع ارت یا نول در تابلو از این شینه استفاده می شود.

مقره:

براي عایق کردن شینه ها نسبت به بدنه تابلو و همچنین نگه داشتن شینه ها از مقره هاي اتکایی استفاده می کنیم.

داکت:

عبور سیمهاي داخل تابلو از طریق این کنالهاي پالستیکی انجام می شود.

المپ سیگنال:

جهت نمایش وجود یا عدم وجود فاز در تابلو یا نمایش روشن یا خاموش بودن موتور هاي سه فاز از المپ سیگنال استفاده می کنیم.

آشنایی با تابلوهای برق

وایرشو و کابلشو:

براي اتصال سر سیم ها و سر کابلها به ترمینال ادوات تابلو یا به شینه ها از کابلشو و وایرشو استفاده می کنیم.

بست کمربندي و نوار فرم:

جهت بستن سیمهاي تابلو به یکدیگر براي نظم بخشیدن به آنها از بست کمربندي یا نوار فرم استفاده می کنیم.

تایمرها:

براي ایجاد زمان بندي بین قطع و وصل شدن ادواتی مثل کنتاکتورها از تایمر هاي الکترونیکی استفاده می کنیم.

رله هاي هوشمند مانند ZEN:

این رله قابل برنامه ریزي بوده و جایگزین مناسبی جهت مدارهاي فرمان در تابلوهاي برق است.

PLC:

Plc یا همان کنترل کننده منطقی قابل برنامه ریزي از جمله تجهیزاتی است که امروزه در تابلوهاي برق زیاد استفاده می شود.این وسیله جهت کنترل فرایندهاي صنعتی کاربرد دارد.

درایوها:

جهت کنترل دور و گشتاور موتورهاي الکتریکی به خصوص موتورهاي سه فاز روتور قفسه اي استفاده می شود.

کنتاکتور خازنی:

در تابلوهاي خازنی جهت وارد کردن خازنها به مدار شبکه از این کنتاکتورهاي مخصوص استفاده می کنیم این کنتاکتورها داراي یک مقاومت جهت محدود کردن جریان هاي هجومی ناشی از اتصال خازنها به مدار هستند.

خازن اصلاح:

خازنهاي اصلاح ضریب در شبکه برق کارگاه ها و کارخانه ها قرار می گیرندتا ضریب توان مورد نظر حاصل شود.

رگوالتور خازنی:

ازجمله تجهیزات تابلوي بانک خازنی رگوالتور است.این دستگاه بر اساس ضریب توان شبکه تشخیص می دهد چه مقدار خازن باید به مدار وصل شود تا ضریب توان مطلوب به دست آید.

معرفی یک نمونه تابلوی برق:

1-قسمت کلید اصلی تابلو
2-تابلوي توزیع
3-تابلوي بانک خازنی
4-تابلوي کنترل یا فرمان

کلید اصلی تابلو از نوع MCCB بوده و از طریق سه کابل سه فاز را وارد تابلوي برق می کند . این سه کابل از طریق حوضچه زیر تابلو وارد تابلو می شوند.حوضچه محفظه اي با عمق تقریبی 20 سانتی متر در زیر تابلو برق است که جهت قرار گرفتن کابلهاي برق تعبیه شده است. باید بدانیم که در تابلوهایی که جهت کنترل موتور هاي سه فاز کاربرد ندارد بایستی از کلید هاي اتوماتیک MCCB به عنوان اصلی تابلو استفاده کنیم. ترانس هاي CT اولین موردي است که بایستی بعد از کلید اصلی بر روي یکی از سه فاز قرار بگیرد .همانطوري که می دانیم ترانس CT یک نمونه از جریان یکی از سه فاز را گرفته و براي تجهیزاتی مانند رگوالتور خازنی یا آمپر متر در تابلو ارسال میکند. اینکه این ترانس بر روي کدام یک از سه فاز قرار می گیرد به نوع رگوالتور و تغذیه رگوالتور از هر یک از فازها بستگی دارد. قسمت بعدي این تابلو بخش توزیع است.همانطوري که می بینیم سه فاز از باال وارد این قسمت از تابلو می شود.در تابلوهاي توزیع کاري که انجام می شود این است که توسط کلیدهایی مثل MCCB و MCB کار توزیع جریان انجام می شود.

آشنایی با تابلوهای برق