بررسی اجراي چاه ارت:
برای دستيابی به يک سامانه اتصال زمين کارآمد، با دوام و قابل اعتماد بايستی از جهات مختلف، اعم از طراحي، اجرا و انتخاب مصالح مناسب توجه لازم را مبذول نمود. اما دربين تمامی بخشهای مختلف اين سامانه، چاه ارت دارای حساسيت و ويژگی های خاصی میباشد زيرا پس از اجرا قابل دسترسي مجدد نيست و در صورت بروز اشکال کار چندانی برای آن نمی توان کرد. و با عنايت به اينکه اين بخش، نقشي تعيين کننده درکارآمدي سامانه اتصال زمين دارد، می توان گفت مهمترين و حساس ترين بخش سامانه اتصال زمين بوده و طراحی و اجراي صحيح آن از اهميت اساسي برخوردار است. متاسفانه در حال حاضر کمبود منابع کاربردی در مورد سامانه اتصال زمين احساس می شود که اين خود موجب شيوع اشتباهات واختلاف نظرهايی، به ويژه در زمينه اجرای چاه ارت شده است و اغلب شاهد اجراهای نادرست و در نتيجه عدم دستيابی به مقاومت مناسب و يا بی دوام بودن چاههای اجرا شده هستيم. گاهی يك بي دقتي ساده در اجراي چاه باعث از دست رفتن کل هزينه ها و ناکارآمدي سيستم اتصال زمين و در نتيجه ناايمن شدن شبكه برق و بروز پيامدهاي ناگوار ناشي از آن می شود. لذا شايسته است برای ” اجرای چاه ارت” اهميتی ويژه و جايگاهی خاص قائل شويم. در متن حاضر کوشيده ايم شناختی علمی و در عين حال ساده از مسائل اجرايی و عوامل موثر در کيفيت چاه ارت در اختیار شما همراهان عزیز قرار دهیم و راهکارهايی مناسب و کاربردی برای اجرا و نيز حل مشکلات آن ارائه نماييم. همچنين نحوه کاربرد بنتونيت بعنوان يك الكتروليت خوب در چاه نشان داده شده است . انتخاب بنتونيت از اين جهت بوده آه اين ماده تاثيـر فوق العاده مطلـوبي در کاهـش مقاومت چاه ، کاهش هزينه ها و پايداري و دوام طولاني مدت چاه زمين دارد.
اجرای چاه ارت
عوامل موثر بر مقاومت چاه:
يخ زدگي و خشكي خاك:
می دانيم که هدايت الکتريسيته در فلزات ناشی ازجابجايی الکترونهاست و در اين کار هسته های اتمها در جای خود باقی مانده و جابجا نمی شوند. ولی در غير فلزاتی مانند خاک قضيه به شکل ديگری است در اين مواد هدايت الكتريسيته ماهيت شيميايي داشته و از املاح يونيزه شده موجود در آنها سرچشمه مي گيرد . همچنين ميدانيم آه عبور جريان توسط يونها مستلزم حرکت و جابجايي آنهاست . حال با توجه به اينكه يک يون ، کل اتم را شامل می شود و اتمهاي مواد جامد قادر به جابجايي نيستند لذا خاك نيز در حالت جامد قادر به هدايت جريان برق نيست ولي هنگامی که مقداری آب جذب خاک شود ، املاح خاک ، در اين رطوبت حل و سپس يونيزه شده و آنگاه می توانند عمل هدايت الكتريكي را انجام دهند . به همين دليل خاآهاي خشك يا يخ زده قادر به هدايت نبوده و مقاومت بسيار زيادي از خود نشان مي دهند . لذا هنگام تعيين عمق چاه بايستي به امكان يخ زدن سطح خاك در زمستان وخشك شدن آن در تابستان توجه نمود و با درنظر گرفتن آب و هواي منطقه ، عمق موثر چاه را از سطحي آه امكان يخ زدن و خشك شدن ندارد ، به پايين در نظر گرفت . اين موضوع بويژه در اتصال زمينهاي افقي ( شبكه ها يا مش هاي ارت آه در عمق آمي اجرا مي شوند) قابل توجه است.
فشردگی خاك:
مي دانيم که خاك از دانه هايي با اندازه هاي مختلف تشكيل شده است آه اين دانه ها در خاکهاي دست نخورده، معمولا به همديگر فشرده شده و توده متراکمي را بوجود مي آورند. در اين توده هاي متراکم، دانه هاي خاك در همديگر فرو رفته و فضاي خالي قابل توجهي بين خودشان باقي نمي گذارند. بنابراين سطح تماس بين دانه ها زياد بوده و در نتيجه مقاومت الكتريكي آمي ايجاد مي شود در حاليكه در خاآهاي دستي و نامتراکم، فضا هاي خالي زياد بين دانه هاي خاك، سطح تماس کمي ايجاد مي آند و لذا مقاومت الكتريكي زيادي پديد مي آيد. نكته ديگر اينكه هر چه دانه هاي خاك درشت تر باشند، فاصله هاي خالي بيشتري بين آنها بوجود آمده و مقاومت الكتـريكي را افزايش مي دهد.
در يك توده خاك فشرده، دانه هاي خاك کاملا در هم فرو رفته و فاصله يا فضاي خالي چنداني بين آنها موجود نيست. در خاکهاي دستي و نامتراکم فضاهاي خالي زيادي بين دانه هاي خاك وجود دارد و سطح تماس دانه ها اندك است. بيشترين فاصله خالي بين دانه ها و بدترين وضعيت در خاکهاي دانه درشت ديده مي شود. بطور کلي مقاومت خاآهاي دانه درشت بيش از خاکهاي دانه ريز است. اکنون نكته بسيار مهم ديگري را مورد توجه قرار مي دهيم و آن اينكه اثر مقاومت ويژه خاکهاي نزديك واطراف الكترود ارت در مقاومت چاه،خيلي بيشتر از اثر خاکهاي دور از آن است. اين دو مطلب مهم نشان مي دهد که اجراي چاه ارت در زمين دست نخورده اهميت فوق العاده ايي دارد و در صورت دستي بودن خاکهاي سطحي، چاره آن است که نخست آنقدر پايين برويم تا به زمين دست نخورده برسيم و آنگاه کندن چاه را در زمین دست نخورده، به اندازه کافي ادامه دهيم. بديهي است که تنها آن قسمت از چاه که در خاك دست نخورده قراردارد ارزشمند و موثر بوده و عمق موثر چاه نيز برابر ارتفاع همان قسمت است. دقيقا به همين دليل است که در هنگام اجراي چاه ارت بايستي الكتروليت اطراف الكترود را بخوبي کوبيده و متراکم نمود. زيرا اين کار درکاهش مقاومت چاه اثر زيادي دارد. با توجه به اينكه سيم متصل به الكترود ارت ( که تا سطح خاك بالا مي آيد ) نيز مانند يك الكترود ميله اي عمل نموده و در کاهش مقاومت آلي چاه موثر است، لذا کوبيـدن خـاکهـاي لايه هـاي بالاتـر از الكتـرود ( اطـراف سيم ارت ) نيز مي تواند در کاهش مقاومت چاه موثر باشد و هر چه آنها را بيشتر کوبيده و متراکم کنيم نتيجه بهتري حاصل مي شود.
در اينجا بعضي از خواص ارزشمند خاك بنتونيت بعنوان الكتروليت مشخص مي شود . دانه بندي اين خاك فوق العاده ريز بوده ، داراي خاصيت تورمي شديدي است و در اثر تورم ناشي از آبگيري ، تمامي خلل و فرج موجود بين دانه هاي خود را پر آرده و به تمام سطوح پيراموني نيز فشرده مي شود . و همين موضوع يکی از دلايل پايين بودن مقاومت الکتريکی چاههای بنتونيتی است . از طرف ديگر اين توده متراآم نياز به آوبيدن نداشته و در نتيجه اجراي آن آسان است و مقاومت حاصل از آن ، بر خلاف الكتروليت هايي از قبیل ذغال نمک ، وابسته به نحوه اجرا و دقت در آوبيدن الكتروليت نيست.
رطوبت و آب:
همانگونه که در تشريح اثر يخ زدگي گفته شد هدايت الكتريسيته در خاك ماهيت شيميايي داشته و از املاح حل شده در رطوبت خاك سرچشمه مي گيرد. بنابراين هرچه رطوبت بيشتري در خاك موجود باشد املاح بيشتري در آن حل شده و جابجايي يونها نيز بهبود مي يابد لذا مقدار هدايت آن نيز افزايش مي يابد. ولي بر خلاف انتظار، آن دسته از خاکهاي سطحي يا زيرزميني که دائما در معرض رطوبت خيلي زياد قرار دارند. داراي هدايت کمي هستند. زيرا آب و رطوبت بسيار زياد موجود در اين خاکها، بتدريج و به مرور زمان، املاح و حتي دانه هاي ريز اين خاکها را شسته و با خود به جاهاي ديگري برده است در نتيجه هدايت آنها بدليل فقر املاح اندك است. پس با افزايش رطوبت خاك، هدايت آن افزايش مي يابد ولي هنگاميكه مقدار اين رطوبت بسيار زياد شود، هدايت کاهش خواهد يافت. پيش از اين گفته شد که اثر مقاومت ويژه خاکهاي نزديك واطراف الكترود ارت در مقاومت چاه ،خيلي بيشتر از اثر خاکهاي دور از آن است. بنابراين بهتر است چاه ارت را آنقدر بكنيم تا به خاك مـرطـوب که داراي مقـاومــت کمـي است، برسيـم و سپس درون خــاك مـرطـوب نيز تا اندازه ايي حفاري را ادامه بدهيم. به اين ترتيب الكترود ارت در محاصره خاکي که کاهش مقاومت آن شده و از سوي ديگر در اعماق بيشتر معمولا درصد رطوبت نيز افزايش يافته و به شكلي مضاعف موجب کاهش مقاومت الكتريكي آن مي شود. ولي هرگز نبايد کار را تا رسيدن به سفره هاي آب زير زميني ادامه داد زيرا همانگونه که گفته شد اين کار اثر معكوس دارد.
اجرای چاه ارت
فاصله چاهها از يكديگر:
معمولا تعداد و فاصله چاههاي ارت و حل احداث آن، با توجه به مقاومت مورد نظر، توسط طراح محاسبه و تعيين مي شود ولي به دليل اينكه فرمولهاي محاسبه مقاومت چاه ارت اصولا با فرض همگن بودن خاك نوشته شده اند و در عمل با خاکها و زمينهاي غير همگن مواجهيم و همچنين به علت وجود برخي مسائل اجرايي، ممكن است مقاومت عملي چاهها با مقدار محاسبه شده تفاوت داشته و پس از اجرا (به منظور کاهش مقاومت)، نياز به اضافه کردن چاه جديد داشته باشيم و گاهی نيز حين اجراي طرح بدليل وجود موانع عملي از قبيل وجود صخره يا لاشه هاي بزرگ بتوني درمحل طراحي شده، ناچار از تغيير محل آن شويم. لذا لازم است محلهاي جديدي براي احداث چاه در نظر گرفته شود. به همين دليل مهندس ناظر بايستي به نكات حائز اهميت در جانمايي چاه ارت مسلط باشد. يكي از نكات مهم در اين کار رعايت فاصله لازم بين چاههاست. ميدانيم که هر چاه ارت داراي محدوده اي در اطراف خود مي باشد که در هنگام بروز خطا و جاري شدن جريان در الكترود ارت، داراي ولتاژ خواهد شد اين محدوده حوزه مقاومت (Area Resistance )ناميده می شود. نكته مهم اين است که دو چاه ارت تا حد ممكن از هم دور باشند و يا فاصله آنها حداقل به اندازه اي باشدکه حوزه های مقاومت آنها همپوشاني نداشته باشد. عدم رعايت اين نكته مشكلات زير را بوجود مي آورد:
- در صورتي که دو چاه براي دو شبكه مستقل از هم بكار روند ( مثلا يكي براي ارت فشار ضعيف ترانسفورماتور و ديگري براي ارت فشار قوي آن ) هنگام بروز خطا در يكـی از شبـكه ها، ارت شبـكه ديگـر نيز برق دار خـواهـد شد و اين موضـوع مي تواند بسيار خطرناك باشد.
- در صورتي که هردو چاه به همديگر متصل شده و هر دو براي يك سيستم بكار روند، عدم رعايت حداقل فاصله باعث مي شود که پس از متصل نمودن دو چاه به يكديگر کاهش مورد نظر در مقاومت کل، بدست نيامده و مقاومت حاصل شده، بيشتر از حد انتظار شود.
انواع الكترودها:
الكترود ميله اي نوع اول:
اين الكترود معمولا يك ميله فولادي نوك تيز است که بدنه آن گالوانيزه شده و یا آن را با لايه اي از مس پوشانده اند تا دوام آن در زير خاك افزايش يافته و از پوسيدن سريع آن جلوگيري شود. براي نصب اين الكترود نيازي به حفر چاه يست و آن را در زمين دست نخورده بطور عمودي مي کوبند. ساختمان آن نيز براي کوبيدن طرح شده است. مغز فولادي آن سخت و محكم بوده و با وارد شدن ضربه در خاك فرو مي رود. انتهاي سخت ميله نيز قادر به تحمل ضربه هاي چكش است. گاهی نيز يک قطعه فولادی بسيار سخت به انتهای ميله متصل می کنند تا از تغيير فرم آن در اثر ضربه های چکش جلوگيری شود. نوك ميله را هم براي فرو رفتن بهتر، تيز کرده اند و يا يك قطعه فولادي نوك تيز و سخت به سر آن متصل نموده اند. گاهي اين ميله ها را طوري مي سازند که بتوان پس از کوبيدن يك ميله، به کمك يك قطعه واسطه، ميله دوم را به ته آن متصل نموده و کوبيدن را ادامه داد سپس ميله سوم را به همان روش به ته ميله دوم متصل نموده و اين عمل را تكرار مي کنند به اين ترتيب با اتصال ميله هاي متعدد مي توان الكترود بلندتري بدست آورد و آن را بدون کج شدن تا عمق بيشتري در زمين فرو کرد.
الكترود ميله اي نوع دوم:
نوع دوم الكترود ميله اي براي نصب در چاههاي کنده شده با دستگاه حفاري بكار مي رود. آنها را در چاه قرار داده و اطرافشان را با الكتروليت مناسبي ( مثلا دوغاب بنتونيت ) پر مي کنند که در اين حالت نيازي به ميله محكمي با مشخصات نوع اول نيست و به جاي آن مي توان از سيم يا تسمه مسي يا گالوانيزه و حتي از لوله گالوانيزه آب نيز استفاده کرد. (استفاده از اين نوع الكترود در چاههاي کنده شده با دست، بعلت زياد بودن عرض چاه و نیاز به مقدار زياد الكتروليت توصيه نمي شود) مهمترين حسن اين روش اين است که بر خلاف روش اول مي توان با عميق تر کردن چاه، الكترود را تا عمق دلخواه در زمين وارد نمود و مقاومت آن هم بدليل عمق بيشتر و استفاده از الكتروليت، کمتر از روش اول ميباشد در عوض هزينه هاي حفر چاه و خريد الكتروليت به ساير هزينه ها اضافه مي شود.
اجرای چاه ارت
الكترود صفحه مسي:
اين الكترود يك صفحه مسي مربع شكل است که در موقع نصب آن را به طور افقي يا عمودي در چاه قرار داده و در ميان الكتروليت مناسبي دفن مي کنند. در بين الكترودهاي مختلف گرانترين نوع محسوب ميشود زيرا وزن مس مورد نياز براي ساخت آن بيش از ساير الكترودهاست و همچنين نياز به حفر چاه و مقدار بيشتری الكتروليت دارد در عوض مقاومت کمتري ايجاد مي کند و از اين راه تعداد چاه مورد نياز براي رسيدن به يك مقاومت معين را کاهش ميدهد که اين خود موجب صرفه جويي در هزينه هاي حفر چاه و تامين سيمهاي ارتباطي بين چاهها و اتصال آنها به الكترود ها و ترانشه کني هاي مورد نياز مي شود. از اين رو بسته به مشخصات زمين، در بعضي موارد، اقتصادي تر از الكترودهاي ميله اي خواهد بود از طرف ديگر در زمينهاي کوچك که امكان حفر چاههاي متعدد وجود ندارد و با توجه به اينکه مقاومت سامانه احداث شده نبايد از حد معينی بيشتر باشد، ممكن است تنها راه احداث سامانه اتصال زمين، ستفاده از اين نوع الكترود باشد.
هادی يا سيم ارت:
پس از شرح انواع الکترودها به بيان جزئيات مهم در انتخاب و استفاده از هادی ارت می پردازيم. نخست هاديهای ارت را از نظر محل استفاده به دو دسته تقسيم می کنيم. دسته اول : هاديهايی که در زير زمين و در تماس با خاک قرار می گيرند. دسته دوم: هاديهايی که روی زمين قرار گرفته و با خاک تماس ندارند. اين طريقه دسته بندی از آن روست که انتخاب جنس هادی ارت و همچنين منظور کردن روکش و عايق برای آن به محل استفاده بستگی دارد. چون در اين نوشته توجه خود را بر آن قسمت از شبکه ارت، که در زير خاک قرار گرفته، معطوف نموده ايم لذا صرفا به بررسی مسائل دسته اول می پردازيم. نخست اينکه هادی ارت در زير خاک نياز به روکش نداشته و لخت بودن آن موجب تماس بيشتر با خاک و کاهش مقاومت کلی شبکه ارت می شود . و ديگر اينکه در زير خاک به علت دخالت عوامل خورنده از قبيل رطوبت و املاح خاک ، عمر هادی ارت کوتاه شده و زودتر از بين خواهد رفت . مسئله خوردگی بويژه در هنگام تشکيل پيلهای گالوانيک بسيار جدی و خطرناک می شود در اين وضعيت در اندک زمانی هادی ارت نابود خواهد شد . ( بررسی دقيق چگونگی تشکيل پيل و عوامل موثر در سرعت تخريبهای ناشی از آن نياز به مبحثی جداگانه داشته و در اين مقاله نمی گنجد ) هادی ارت می تواند بصورت سيم يا تسمه بوده و از جنس مس يا فولاد گالوانيزه ساخته شود . بديهی است هادی و الکترود ارت بايستی همجنس باشند تا از تشکيل پيل گالوانيک و خوردگيهای ناشی از آن جلوگيری شود . قابل ذکر است که متاسفانه در حال حاضر سيمهای مس آلياژی که در اصل برای استفاده در خطوط هوايی برق ساخته شده اند را به جای سيم مسی خالص ،در چاههای ارت بکار می برند که اين عمل اشتباه ، دوام هادی ارت را تحت تاثير قرار داده و از عمر آن می کاهد.
روشهای اجرا با انواع الكترودها:
کوبيدن الكترود ميله ا ی نوع اول در سطح خاك:
معمولا خاك سطح زمين در فصول گرم سال، خشك و در زمستان يخ زده است لذا تاثير مثبتي در کاهش مقاومت چاه ندارد. همچنين به منظور حفظ خود الكترود و نقطه اتصال سيم به آن، بايستي انتهاي ميله در عمق مناسبي پايين تر از سطح خاك قرار گيرد . لذا پيش از کوبيدن الكترود بايستي گودالي که عمق آن بستگي به شرايط اقليمي محل دارد (معمولاً حدود يك متر) ايجاد نمود و سپس الكترود را در کف گودال مزبور کوبيد.
با اين کار عمق نفوذ الكترود هم بيشتر مي شود. درصورت نياز، در همين گودال مي توان چاهك بازرسي را نيز احداث نمود. همچنين در زمينهاي سخت مي توان پس از کندن گودال، آن را پر از آب آرده و روز بعد اقدام به کوبيدن الكترود کرد. اين کار موجب نفوذ رطوبت به درون خاك و نرم تر شدن آن و در نتيجه کوبيدن راحت تر الكترود مي شود.
اجرای چاه ارت
کوبيدن الكترود ميله اي نوع اول در کف چاه:
در اين روش چاهي با عمق مناسب حفر نموده و الكترود را در کف آن مي کوبيم بطوريكه بخشي از طول الكترود بالاتر از کف چاه باقي بماند. اکنون سيم را با استفاده از جوش کدولد به الكترود متصل نموده و سپس مطابق شكل مقداري آب در چاه ريخته و بنتونيت را بتدريج اضافه مي کنيم دانه هاي بنتونيت بـايـد درون آب غـرق شود. ريختن آب و اضافه کردن بنتونيت آنقـدر ادامه مي يابد که الكترود کاملا توسط دوغاب بنتونيت پوشيده شود. مابقي چاه با خاك سرند شده پر مي شود. در اين روش با عميق تر کردن چاه مي توان الكترود را تا عمق دلخواه در زمين فرو کرد.
اجراي الكترود ميله اي نوع دوم در چاه:
همانگونه که گفته شد اين نوع الكترود را نمي توان کوبيد بلكه آن را در يك چاه کنده شده با دستگاه حفاري قرار ميدهند و اطراف آن را با الكتروليت مناسبي مانند بنتونيت پر مي آنند اين چاهها داراي قطر بسيار کمي مثلا حدود ١٠ تا ١۵سانتيمتر هستند و برای پرکردن آنها بايد از بنتونيت دانه ريز استفاده شود زيرا دانه هاي درشت بويژه بعلت قطر کم چاه، مشكلاتي ايجاد مي کنند. الكترود را در چاه طوري آويزان مي کنيم که نوك آن چند سانتيمتر بالاتر از کف قرار گيرد. اکنون مقداري آب در چاه ريخته و بنتونيت دانه ريز را به تدريج اضافه مي کنيم. ريختن آب و بنتونيت بطور همزمان يا به تناوب، آنقدر ادامه مي يابد تا به ارتفاع آن به حد کافي برسد. در حقيقت بايستي از کف تا جاييكه که خاك آن نمناك است و يا بهتر از آن، تا نزديكي سطح زمين با بنتونيت پر شود در صورتي که بنتونيت موجود پودري و نرم باشد نبايد آن را روي سطح آب داخل چاه ريخت و لازم است يك بشكه يا سطل مناسب تهيه کرده و آب و پودر موجود را در آن مخلوط نماييم تا بصورت دوغاب يكنواختي در آيد. سپس الكترود را مانند قبل آويزان نموده و چاه را تا ارتفاع لازم با دوغاب آماده شده پر مي کنيم. توجه شود که مقدار آب موجود در دوغاب بايد طوری تنظيم شود که دوغاب ساخته شده به اندازه کافی نرم و روان باشد و زوايا و گوشه های چاه را بخوبی پر کند ولی شل بودن زياده از حد آن باعث می شود که حجم دوغاب افزايش يافته و چون رطوبت بيش از حد چنين دوغابی ماندگار نيست لذا پس از زمانی کوتاه و از دست رفتن رطوبت اضافه، شاهد کاهش يافتن حجم الکتروليت و در نتيجه ترک خوردن توده بنتونيت و سرانجام افزايش مقاومت چاه خواهيم بود. اين موضوع کلی است و بایستی در تمامی روش های مختلف اجرای چاه ارت مورد توجه قرار گيرد.
اجرای چاه ارت
اجراي الكترود صفحه اي بطور عمودي:
براي اين کار نخست مقدار ١۵٠ ليتر آب در کف چاه ريخته و بعد حدود ۵٠ کيلوگرم بنتونيت، بتدريج روي سطح آب مي ريزيم. اين کار طوري انجام ميشود که در پايان، آب تنها و يا بنتونيت خشك و بي آب روي سطح باقي نماند. سپس حدود ١٠ دقيقه صبر مي کنيم تا بنتونيت خود را بگيرد. در اين فرصت مي توانيم صفحه مسي را به سيم ارت متصل کنيم. اکنون صفحه مسي را به کمك سيم متصل به آن به درون چاه مي فرستيم تا در وسط چاه بطور عمودي روي لايه بنتونيت بايستد. مهم است که لايه بنتونيت در فرصت داده شده آنقدر سفت شده باشد که صفحه مسي در آن فرو نرود. به هر حال اگر بعلت شل بودن مخلوط ريخته شده و عليرغم صبر کافي، هنوز هم صفحه در لايه اجرا شده فرو ميرود بايستي مقدار کمي بنتونيت خشك روي سطح لايه قبلي پاشيده و چند دقيقه صبر کنيم تا بنتونيت خشك جديد با جذب مقداري از رطوبت، سطح کار را سفت کند. پس از قرار گرفتن صفحه، آب و بنتونيت بطور همزمان، يا به تناوب درون چاه ريخته مي شود طوري که دانه هاي بنتونيت درون آب غرق شود. اين کار آنقدر ادامه مي يابد تا سطح بنتونيت حداقل به ۵ سانتيمتری بالای صفحه برسد. حال بايستي حداقل يک ساعت و بهتر از آن چند ساعت صبر آنيم تا دوغاب بنتونيت آاملا خود را بگيرد. سپس مي توانيم بقيه چاه را با خاك سرند شده و نرم پر آنيم مهم است که پيش از شروع به ريختن خاك، سطح لايه بنتونيت آنقدر سفت شده باشد که خاك ريخته شده از بالاي چاه درون بنتونيت فرو نرود براي اين کار توصيه مي شود پس از آنكه آب موجود در چاه کاملا جذب شد، مقداری بنتونيت خشك در حد يك لايه نازك روی لايه قبلی بريزيم تا پس از گذشت زمان کافي، سطح کار کاملا قوام يابد. همچنين توصيه ميشود همراه خاك پر کننده مقداري آب نيز به منظور نشست دادن و متراکم کردن آن اضافه کنيم.
اتصال هادی به الکترود ارت:
محل اتصال سيم يا تسمه به الکترود ارت يکی از آسيب پذيرترين قسمتهای چاه و نخستين قربانی خوردگی است و در عين حال يکی از اجزاء مهم چاه ارت است بطوريکه بسياری از چاهها کارآيی خود را فقط بدليل پوسيدن و جدا شدن تدريجی اين اتصال از دست داده اند. گر چه با استفاده از الکتروليت های غير خورنده مانند بنتونيت عمر اتصال افزايش می يابد ولی برای تضمين عمر طولانی چاه لازم است اين اتصال نيز مورد توجه قرار گيرد. روشهای بکار رفته برای اجرای آن عبارتند از:
• جوش انفجاری
• کابلشو
• انواع کلمپ (بست)
• عمر اتصالاتی که با کلامپ و يا کابلشو اجرا می شود نسبتا کوتاه است زيرا رطوبت موجود در خاک که دارای املاح زيادی می باشد به فواصل ذره بينی موجود بين الکترود و کلامپ يا کابلشو نفوذ کرده و باعث ايجاد خوردگی و نيز ايجاد ترکيبات عايق در سطح تماس بين الکترود و کلامپ می شود لذا اين نوع اتصالات برای استفاده در زير خاک توصيه نمی شود. ولي در صورت استفاده از جوش انفجاری با چنين مشکلی مواجه نخواهيم شد. در اين نوع اتصال، طي يك فرآيند خاص، ذرات مس دريك قالب مخصوص، بصورت مذاب درآمده و بر روي محل تماس قطعات مورد جوشكاري ريخته مي شود. با اين کار لايه سطحي قطعات مذآور ذوب شده و با مس مذاب ريخته شده تشكيل يك توده يكپارچه را مي دهد.
اجرای چاه ارت